گچ یکی از پرکاربردترین مصالح ساختمانی است که از سنگ گچ موجود در طبیعت به‌وجود می آید. گچ در صنایع مختلفی مانند سرامیک سازی، چنی سازی، بلور سازی، پزشکی و… نیز مورد استفاده قرار می گیرد. در این مقاله قصد داریم در مورد گچ و مزایا و کاربردهای آن، به صورت تخصصی صحبت کنیم.

گچ چیست؟

از سنگ گچ موجود در طبیعت، گچ به‌وجود می آید. سنگ گچ یا همان کلسیم سولفات آبدار، دارای اشکال بلوری مختلفی بوده و به رنگ سفید است. سنگ گچ خام پس از استخراج از معدن به کارخانه منتقل می شود و پس از دانه بندی شدن به کوره می رود و تا دمای 180 درجه حرارت می بیند تا مولکول های آب موجود در سنگ گچ تبخیر شود و تبلورش را از دست بدهد  و سپس آسیاب می شود و به صورت پودر گچ در می آید و مناسب برای استفاده در صنعت ساختمان سازی و قالب گیری در می آید.مراحل تولید گچ ساختمان به ده مرحله زیر تقسیم میشود:

1. انفجار سنگ گچ خام
2. انتقال به کارخانه
3. خرد کردن
4. سرند کردن
5. پخت و حرارت دیدن گچ
6. غبارگیری
7. آسیاب کردن
8. سرند کردن
9. ذخیره کردن
10. بارگیری

ویژگی های گچ چیست؟

مزایای استفاده از گچ

• نسبت به مصالح ساختمانی دیگر زودگیر است.
• مقاوم در برابر آتش‌سوزی
• دارای مقاومت بالا
• از نظر قیمت نسبت به دیگر مصالح مقرون به صرفه تر است.
• زیاد شدن حجم گچ بعد از مخلوط شدن با آب
• رنگ پذیر بودن
• اکوستیک بودن

انواع گچ ساختمان

سنگ گچ بعد از استخراج به کارخانه می رود و طی فرآیندی گچ سفید تولید می شود. حال زمانی که در کارخانه، گچ سفید با  انواع افزودنی ترکیب شود و در کوره های مختلفی حرارت ببیند و یا توسط آسیاب های پیشرفته تری سرند شود انواع گچ تولید می گردد.

• گچ سفید: گچ سفید برای سفید کاری داخل ساختمان بکار می رود.
• گچ عاج یا میکرونیزه: این گچ دارای دانه بندی بسیار نرم و ریز در حد میکرون می باشد. و در صنایع پزشکی ، صنعتی و مجسمه سازی استفاده می شود.
• گچ گیپتون: گچ گیپتون از ترکیب گچ سفید با افزودنی های چسبنده به‌وجود می آید و روی سطوح بتنی، سیمانی و آجری اجرا می شود.
• گچ مرمر: این نوع گچ  بدون آب مولکولی است که با محلولی مخلوط می شود و سپس مجددا پخته میشود. گچ مرمر مقاومت بالایی در برابر رطوبت دارد.
• گچ ساتن: این نوع گچ از ترکیب گچ سفید با مواد افزودنی چون پرلیت تولید می شود که برای سفید کاری لایه نهایی سطوح مورد استفاده قرار میگیرد.

روش استفاده از گچ

برای استفاده از گچ در ساختمان ابتدا باید گچ را در ظرفی ریخته و سپس آب را به آن اضافه کنید. نسبت گچ به آب باید حتما متناسب باشد.به عنوان مثال، به ازای هر 10 کیلوگرم گچ ، باید 10 کیلوگرم آب به آن اضافه کرد.

سپس 1 یا 2 دقیقه به مخلوط زمان می دهیم و بعد مخلوط را با دست و یا همزن هم می زنیم تا کاملا یکدست شود. بعد از آن حدود 5 دقیقه فرصت دارید تا از ملات استفاده کنید.

حرکت ماله باید مورب نسبت به دیوار باشد زیرا خط کناری ماله می تواند سطحی صاف و یکدست ایجاد کند.

کاربرد گچ

• گچ در صنایع مختلفی کاربرد دارد مهمترین کاربرد ها عبارتند از:
• ساختمان سازی: برای ساخت ملات، افزایش زمان گیرش سیمان، سفیدکاری، اندودکاری،گچ بری و پرداخت
• چینی سازی و سرامیک سازی: برای ساخت قالب چینی و سرامیک
• شیشه سازی: برای تنظیم ویسکوزیته مذاب
• ریخته گری: برای ساخت قالب ریخته گری
• کشاورزی: برای تهیه کود شیمیایی، تهویه خاک و سم های شیمیایی
• پزشکی: برای ساخت قالب دندان، باند پزشکی، قرص و شکسته بندی
• تولید کاغذ: برای شفافیت کاغذ
• چرم سازی: برای جدا کردن مواد شاخی از پوست

چگونه گچ را در مقابل آب مقاوم کنیم؟

گچ بدون آب یا همان خشک را به طور کامل پودر می کنیم سپس آن را در محلول زاج سفید به صورت خمیر درمی آوریم. آن را به کوره برده و تا دمای 500 درجه حرارت می دهیم سپس دوباره توسط آسیاب به پودر گچ تبدیل می کنیم.این نوع گچ در برابر رطوبت و آب کاملا مقاومت خواهد کرد و در مجاورت آب طبله نمی کند. از این نوع گچ در نمای ساختمان ها نیز می توان استفاده کرد.

نکات مهم در رابطه با استفاده از گچ

اگر در هنگام تهیه ملات گچی، میزان گچ به نسبت آب کمتر باشد، گچ بعد از خشک شدن ترک می خورد.

همچنین اگر ضخامت گچی که بر روی دیوار می کشید بیشتر از 8 سانتی‌متر باشد، لایه های زیرین مرطوب می ماند و لایه های رویی خشک می شود. و باعث ترک خوردگی می شود.

یکی از مشکلات گچ، جذب رطوبت است. برای بالا بردن دوام گچ در قسمت هایی که در معرض بخار آب است، باید روی آن یک لایه رنگ روغنی کشیده شود.

قبل از آنکه سطوح آهنی و مسی را با گچ بپوشانید باید یک لایه ضد زنگ روی آن بزنید، زیرا اگر گچ مستقیما بر روی سطوح فلزی باشد از ترکیب گچ با فلزات، سولفات تولید می شود و عمر قطعه کم می شود.

جمع‌بندی

گچ از سنگ گچ موجود در طبیعت بدست می آید و در کارخانه به پودر تبدیل می شود. گچ پودری جز مصالح ساختمانی است. در این مقاله سعی بر این داشتیم تا گچ را به طور کامل معرفی کنیم و شما را با انواع گچ ها و مزایای آنها آشنا کنیم و از کاربرد آنها اطلاعات مفیدی در اختیارتان قرار دهیم.